Γιώργος Κοντογιώργης «Μέσα» επικοινωνίας και πολιτικό σύστημα

Γιώργος Κοντογιώργης

«Μέσα» επικοινωνίας και πολιτικό σύστημα(1)

α. Το πολιτειακό πεδίο των «Μέσων» επικοινωνίας

Για τις ανάγκες του επιχειρήματος που θα αναλύσω στην ανακοίνωσή μου θεωρώ αναγκαίο να επισημάνω ότι η θεμέλια βάση του νεοτερικού πολιτικού συστήματος έγκειται στο ότι διχοτομεί τη σχέση κοινωνίας και πολιτικής.  Η κοινωνία προσλαμβάνεται ως ιδιώτης, η πολιτική αποδίδεται ενείδει ιδιοκτησίας στο κράτος, ορίζεται ως ταυτολογία της κρατικής εξουσίας.  Ανάμεσα στην κοινωνία και στο κράτος (άρα την πολιτική) ορθώνεται το πεδίο της διαμεσολάβησης, το οποίο συγκροτούν σε πρώτο βαθμό οι κοινωνικές ομάδες συμφερόντων και σε δεύτερο βαθμό οι πολιτικές δυνάμεις. Αυτό υποδηλώνει σαφώς ότι το σημερινό πολιτικό σύστημα είναι αυστηρά ολιγαρχικό, προσομοιάζει σε μια εκλόγιμη μοναρχία. Δεν είναι επομένως ούτε αντιπροσωπευτικό ούτε πολλώ μάλλον δημοκρατικό. Και σε κάθε περίπτωση, δεν γίνεται να είναι και τα δύο όπως ισχυρίζονται οι θεωρητικοί ταγοί του. Όντως, η αντιπροσώπευση απαιτεί μια σχέση εντολέα εντολοδόχου ανάμεσα στην κοινωνία και στον φορέα της πολιτικής, ενώ η δημοκρατία την ολική ενσάρκωση της πολιτείας από την ίδια την κοινωνία, που κατέχει αντί του κράτους την καθολική πολιτική αρμοδιότητα.

Σε ένα σύστημα διαμεσολάβησης –και όχι αντιπροσώπευσης- όπως το σημερινό, είναι προφανές ότι τα «Μέσα» επικοινωνίας καλούνται να παίξουν έναν, επίσης, διαμεσολαβητικό ρόλο, ανάμεσα στον νομέα και παραγωγό της πολιτικής και στον υπόχρεο ή καταναλωτή του πολιτικού «προϊόντος», τον πολίτη.  Εξού και τα «Μέσα» επικοινωνίας γίνονται αντιληπτά  και θεσμίζονται ως «Μέσα» ενημέρωσης.

Γ. Κοντογιώργης: Ελληνισμός, Χριστιανισμός και Οικουμένη 6/6

Γ. Κοντογιώργης: Ελληνισμός, Χριστιανισμός και Οικουμένη 6/6 από LoMak62

6η διάλεξη (19.11.2013) στο Ίδρυμα Θεοχαράκη

Ο καθηγητής Γιώργος Κοντογιώργης προσεγγίζει το κρίσιμο θέμα της σχέσης ελληνισμού και χριστιανισμού, καθώς και την εξέλιξη του κοσμοσυστήματος στο επίπεδο της οικουμένης.

Γ. Κοντογιώργης - Το πολιτικό αδίκημα, η διαφθορά και το πολιτικό σύστημα - 19.1.2014

Γ. Κοντογιώργης - Το πολιτικό αδίκημα, η διαφθορά και το πολιτικό σύστημα - 19.1.2014 από LoMak62

Παρέμβαση του Καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης και πρώην πρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Γιώργου Κοντογιώργη, στις 19.1.2014, στην εκπομπή "Καλημέρα ΣΚΑΪ" και στον δημοσιογράφο Γιώργο Αυτιά.

Georges Contogeorgis, Les racines constitutioneles de la crise grecque contemporaine et la perspective du monde moderne

L'intervention de G. Contogeorgis au colloque de Paris organisé le vendredi 22 Novembre 2013 par la Convention pour la VIe République et le journal Mediapart pour célébrer l'anniversaire de la Constitution de l'An I de la République, en 1793. Le titre de l'intervention de G. Contogeorgis fut le suivant: «Les racines constitutionnelles (1797) de la crise grecque contemporaine».

Les autres interventions aux colloque des Paul Alliès, Sophie Wahnich, Serge Aberdam, Dominique Rousseau, Pierre Serna, Edwy Plenel (le Président-fondateur de Mediapart) peuvent être suivies sur le journal Mediapart: Aux sources de la République: écoutez le débat.

Γιώργος Κοντογιώργης, Η οικουμενική κοσμόπολη ως κράτος και ως πολιτεία

Γιώργος Κοντογιώργης, Η οικουμενική κοσμόπολη ως κράτος και ως πολιτεία[1]

         1) Η κοσμόπολη ως το κράτος της οικουμενικής φάσης του ελληνικού/ανθρωποκεντρικού  κοσμοσυστήματος μικρής κλίμακας[2]

  

α) Κράτος και πολιτεία στην κοσμόπολη. Η κοσμοπολιτεία

Η έννοια της οικουμένης, αποδίδει τη μετα-κρατοκεντρική περίοδο του ελληνικού ή ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος, στην οποία εισέρχεται, μετά την παρέμβαση του Αλεξάνδρου στα ελληνικά πράγματα και την ενσωμάτωση του ουσιώδους της αφροασιατικής κρατικής δεσποτείας στην περίμετρό του. Υπό το πρίσμα αυτό, οικουμένη είναι η ανθρωποκεντρική οικουμένη, η οποία συγκροτείται πολιτειακά ως κοσμόπολις.

Η μετάβαση του ελληνικού κοσμοσυστήματος στη μετα-κρατοκεντρική περίοδο, στην οικουμένη, θα συνδυασθεί, απαρχής (4^ος αιώνας π.Χ.) μέχρι τέλους (19ος αιώνας μ.Χ.), με κοσμοϊστορικές μεταλλάξεις στο σύνολο του κοινωνικο-οικονομικού και πολιτικού του γίγνεσθαι. Η διαδικασία αυτή σηματοδοτείται, εντούτοις, από την  αρχή της υπαγωγής του συνόλου κοσμοσυστήματος υπό την αιγίδα μιας καθολικής, δηλαδή κοσμοσυστημικής πολιτείας. Η κοσμο-πολιτεία αυτή, όμως, προόρισται να ενσωματώσει και όχι να ανατρέψει το πολιτειακό κεκτημένο της προηγούμενης περιόδου και, συγκεκριμένα, τη θεμελιώδη κοινωνία της πόλης.

Το νέο αυτό κοσμο-πολιτειακό μόρφωμα θα αναλάβει να υποβάλει σε κανονιστική πειθαρχία τόσο τις υπερ-πολεοτικές παραμέτρους του κοσμοσυστήματος όσο και τις δια-πολεοτικές σχέσεις. Η πόλη θα εξακολουθήσει να αποτελεί τη θεμελιώδη κοινωνία, κινούμενη στο μεταίχμιο ανάμεσα στην ανεξαρτησία και στην αυτονομία, έως τη ρωμαϊκή επέμβαση, οπότε η επιβολή της ηγεμονίας της Ρώμης θα γύρει τους συσχετισμούς υπέρ της μητρόπολης.

Η διαδικασία αυτή θα ολοκληρωθεί κατά τη βυζαντινή εποχή, χωρίς ωστόσο να απολέσει τον δυναμικό της χαρακτήρα, όπως αποδεικνύει τόσο η φάση της ρωμαιοκρατίας όσο και η περίοδος της ελληνικής οικουμένης, που διανοίγεται μετά την Άλωση του 1204. Η οθωμανική πολιτική κυριαρχία στοιχειοθετεί έναν αναγκαστικό «ιστορικό συμβιβασμό», ο οποίος επήλθε ως απόρροια της κατάκτησης του κυρίως ελληνικού ζωτικού χώρου, ανάμεσα σε μια ασιατική κρατική δεσποτεία και στο ελληνικό ή ανθρωποκεντρικό κοσμοσύστημα μικρής κλίμακας.  

Γ. Κοντογιώργης: Ελληνισμός, Χριστιανισμός και Οικουμένη 5/6

Γ. Κοντογιώργης: Ελληνισμός, Χριστιανισμός και Οικουμένη 5/6 5η Διάλεξη 12/11/2013 στο Ιδρυμα Θεοχαράκη από LoMak62

Ο καθηγητής Γιώργος Κοντογιώργης προσεγγίζει το κρίσιμο θέμα της σχέσης ελληνισμού και χριστιανισμού, καθώς και την εξέλιξη του κοσμοσυστήματος στο επίπεδο της οικουμένης.

Γ. Κοντογιώργης: Ελληνισμός, Χριστιανισμός και Οικουμένη 4/6

Γ. Κοντογιώργης: Ελληνισμός, Χριστιανισμός και Οικουμένη 4/6 από LoMak62

Δ' Διάλεξη, στο Ιδρυμα Θεοχαράκη

Ο καθηγητής Γιώργος Κοντογιώργης προσεγγίζει το κρίσιμο θέμα της σχέσης ελληνισμού και χριστιανισμού, καθώς και την εξέλιξη του κοσμοσυστήματος στο επίπεδο της οικουμένης.

Γιώργος Κοντογιώργης, Η "ιμιοποίηση" της Ελλάδας έχει ήδη συντελεσθεί. Οι εσωτερικοί δυνάστες αποκομμένοι από την συλλογικότητα, βυθίζουν και τον βυθό της χώρας για να την κρατούν σε ομηρία και να την νέμονται. Συνέντευξη στα Επίκαιρα (220/1.1.2014)

 (1) Έχετε κατ’ επανάληψη υποστηρίξει ότι το σημερινό σύστημα στην Ελλάδα δεν είναι ούτε αντιπροσωπευτικό ούτε δημοκρατικό… Ισχύει ειδικά στην Ελλάδα ή υπάρχει γενικότερη κρίση του δυτικού κοινοβουλευτισμού με τις οποίες "αποχρώσεις"  του στις διάφορες χώρες;

Γενικά στον κόσμο όλο, στην εποχή μας, δεν υπάρχει ούτε η δημοκρατία ούτε η αντιπροσώπευση. Όχι επειδή ο κοινοβουλευτισμός διέρχεται κρίση, αλλά διότι ως εκ της φύσεώς του δεν εγγράφεται στην αντιπροσώπευση ή στη δημοκρατία. Η δημοκρατία αποσυνδέει την πολιτεία από το κράτος και την αποδίδει στην ολότητά της στην πολιτικά συντεταγμένη κοινωνία. Η αντιπροσώπευση τέμνει την πολιτεία ανάμεσα στον εντολέα -την κοινωνία- και στον εντολοδόχο (την εξουσία). Αντιπροσώπευση και δημοκρατία είναι ούτως ή άλλως δύο διαφορετικά και ασύμβατα μεταξύ τους πολιτικά συστήματα. Το σημερινό πολιτικό σύστημα ούτε το ένα ούτε το άλλο είναι, για τον απλό λόγο ότι το ενσαρκώνει εξ ολοκλήρου το κράτος. Εξού και μιλάμε για πολιτική κυριαρχία του κράτους. Η πολιτική εξουσία είναι και εντολέας και εντολοδόχος. Ο πολίτης, η κοινωνία στο σύνολό της, είναι ιδιώτης. Η ψήφος του πολίτη νομιμοποιεί δίκην διαιτητή τον φορέα της εξουσίας, δεν έχει όμως εντολιακό/αντιπροσωπευτικό περιεχόμενο. Για να γίνει το πολίτευμα αντιπροσωπευτικό πρέπει η κοινωνία να συγκροτηθεί σε θεσμό της πολιτείας, να γίνει δήμος ώστε να αποκτήσει βούληση και να αναλάβει τις αρμοδιότητες του εντολέα. Για να γίνει δημοκρατικό πρέπει η κοινωνία/δήμος να αναλάβει το σύνολο της πολιτικής αρμοδιότητας, να ασκεί τις αρμοδιότητες του κυβερνήτη και του νομοθέτη που σήμερα ασκεί το κράτος.  Η ηθελημένη εκχώρηση της πολιτείας στο κράτος συνεισφέρει στη νομιμοποίησή του,  η πολιτεία όμως αλλάζει άρδην. Εάν προσεγγίσουμε το ζήτημα από την πλευρά του διακυβεύματος της δημοκρατικής πολιτείας γίνεται σαφέστερο: Η δημοκρατία έρχεται να εμπραγματώσει την καθολική ελευθερία, ήτοι σωρευτικά στο ατομικό, κοινωνικο-οικονομικό και πολιτικό πεδίο. Σήμερα βιώνουμε μόνο την ατομική ελευθερία και ορισμένα κοινωνικο-πολιτικά δικαιώματα. Δεν είμαστε λ.χ. πολιτικά ελεύθεροι. Το γεγονός ότι αυτό δεν μας ενοχλεί διότι η πολιτική ελευθερία δεν αποτελεί μέρος του αξιακού μας συστήματος. Η ατομική ελευθερία μπορεί να εξοικονομηθεί μέσα στο παρόν μετα-φεουδαλικό σύστημα της ολιγαρχικής πολιτείας, έστω και αν το πρόσημό της προσιδιάζει στην εκλόγιμη μοναρχία.

Γιώργος Κοντογιώργης, Η Αριστερά και η πρόοδος. Το ζήτημα της σχέσης μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

Γιώργος Κοντογιώργης,

Η Αριστερά και η πρόοδος. Το ζήτημα της σχέσης μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής

1. Η σχέση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής αντιμετωπίσθηκε και εξακολουθεί να προσεγγίζεται στην εποχή μας υπό το πρίσμα της αυστηρής διχοτομίας ανάμεσα στο πολιτικό σύστημα που το ενσαρκώνει ταυτολογικά το κράτος και στην κοινωνία που καλείται να αρκεσθεί σε μια θέση ιδιώτη. Η συνάντηση επομένως της κοινωνίας των πολιτών με την πολιτική εγκαθίσταται σε ένα εξωθεσμικό περιβάλλον, η δε σχέση τους διαμεσολαβείται οριακά από τις ομάδες συμφερόντων και τις πολιτικές δυνάμεις. Κατά τούτο, οι πολιτικές του κράτους/συστήματος απόκεινται εξ ολοκλήρου στους συσχετισμούς δύναμης που αναδεικνύει το εσωτερικό και το διακρατικό κοινωνικο-οικονομικό γίγνεσθαι.

Στο πλαίσιο αυτό, σταθερά του νεοελληνικού κράτους από τη δεκαετία του 1830 υπήρξε η χαοτική απόσταση που διαστέλλει τη βούληση της κοινωνίας από τις πολιτικές του και το συμφέρον της κοινωνικής συλλογικότητας. Στον ευρωπαϊκό ορίζοντα η σχέση αυτή γνώρισε πολλές διακυμάνσεις. Από τη δεκαετία του 1980 η απόκλιση του πολιτικού από το κοινωνικό αρχίζει και εκεί να αποκτά μια ισχυρή θέση. Όμως για εντελώς διαφορετικούς λόγους.

Στην άλλη Δύση, η διάσταση της πολιτικής από την κοινωνική συλλογικότητα οφείλεται στη διάρρηξη της σχετικής ισορροπίας που είχε αποκατασταθεί επί μακρόν μεταξύ κοινωνίας, κράτους και αγοράς. Στην Ελλάδα θεμέλια βάση της διάστασης αυτής αποτέλεσε η μονοσήμαντη ηγεμονία της πολιτικής τάξης, που επήλθε λόγω της κατάργησης της θεσμημένης κοινωνικής συλλογικότητας και της συστηματικής απαγόρευσης εισόδου στο νεοελληνικό κράτος της ελληνικής οικουμενικής αστικής τάξης.

Πιο συγκεκριμένα, η βαυαροκρατία κατάργησε την θεσμημένη εντός της πολιτείας συλλογικότητα του Έλληνα ως ασύμβατη με την ευρωπαϊκή αντίληψη της προόδου που εξέφραζε η απολυταρχία. Κατ'αυτήν, η κοινωνία δεν είχε θέση στην πολιτεία, όφειλε να κινείται στο εξωθεσμικό πεδίο ως αγέλη και υπό την καθοδήγηση των ηγητόρων της. Οι συνελεύσεις του λαού, θα υποστηρίξει ο Κάρολος φον Άβελ, "αγγίζουν το επίπεδο των ταπεινών συναισθημάτων και της ιδιοτέλειας, και οι αποφάσεις που προκύπτουν από τις εκεί συζητήσεις είναι πολύ αδύναμες για να προωθήσουν το δημόσιο συμφέρον, επειδή οι συμμετέχοντες δεν έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν την αναγκαία, ακριβή και εκ βάθρων γνώση για τα ζητήματα της πολιτικής που συζητούνται…".

Το γεγονός ότι αυτή ήταν εγκατεστημένη στο πεδίο των κοινών -της θεμέλιας κοινωνίας των Ελλήνων που διακίνησε την κοσμοσυστημική τους ιστορία πριν από το κράτος έθνος- έχει ελάχιστη σημασία. Αντί η θέσμιση της κοινωνικής συλλογικότητας εντός της πολιτείας του κοινού -της ομόλογης προς την κοινωνία του κράτους έθνους- να μεταστεγασθεί σ'αυτό, καταργήθηκε. Το αποτέλεσμα ήταν ακαριαίο: Η δημοκρατικού τύπου πολιτική ανάπτυξη του Έλληνα που ξέμεινε ως νοοτροπία/συμπεριφορά, οδηγήθηκε σε διαπραγμάτευση κατ'άτομον με τον πολιτικό που ενσάρκωσε στο πρόσωπό του την έννοια του δήμου. Η πελατειακή θέσμιση του κράτους/πολιτείας εδράζεται ακριβώς στην κοσμοϊστορική αυτή μεταβολή.  

Εφεξής, η πολιτική τάξη, που ανδρώθηκε με τις προδιαγραφές της εξάρτησης στο κλίμα του κράτους/προτεκτοράτου, εκαλείτο να αναλάβει την δεύτερη αποστολή. Να αποδομήσει τον μείζονα ελληνισμό, με προέχουσα την οικουμενική αστική τάξη. Αυτό έγινε στο όνομα της εθνικής ολοκλήρωσης, της ακατάσχετης δηλαδή ρητορικής για τη Μεγάλη Ιδέα, η οποία ουδέποτε εντούτοις τον 19ο αιώνα αποτέλεσε πραγματικό εθνικό στόχο. Επιπλέον, το νεοελληνικό κράτος απαγόρευσε ρητώς στην ελληνική αστική τάξη να εγκατασταθεί και να ευδοκιμήσει στο εσωτερικό του. Εκτός από τα στοιχεία εκείνα που ήσαν προδιατεθειμένα να παίξουν έναν συμπληρωματικό, παρασιτικό ρόλο στη νομή του.

Ώστε, το απολυταρχικό και στη συνέχεια πολιτικά κυρίαρχο έναντι της ιδιωτικής πια κοινωνίας κράτος είναι εξ ολοκλήρου υπεύθυνο για την πελατειακή του ανασυγκρότηση και τον προσανατολισμό των πολιτικών του από τον κοινωνικό/εθνικό σκοπό, στο αποκλειστικό συμφέρον της πολιτικής τάξης και των συγκατανευσιφάγων που το χρησιμοποιούσαν ως πρυτανείο σίτισης. Το κράτος αυτό, όντας δομικά αναστίστοιχο προς την κοινωνική συλλογικότητα, οδήγησε στην αποδόμηση του μείζονα ελληνισμού, στην εγκατάσταση ενός σταθερού καθεστώτος εξάρτησης από τον ξένο παράγοντα και σε πολιτικές αποδόμησης του δημοσίου συμφέροντος με πρόσημο την ιδιοποίηση και τη νομή του.  Η κρατική διανόηση απέμενε να τεκμηριώσει επιστημονικά την επιλογή αυτή, χρεώνοντας στην κοινωνία και στις κληρονομιές της τα αρνητικά πεπραγμένα του κράτους.