Γιώργος Κοντογιώργης, Κάλεσμα στην κοινωνία των πολιτών. Τι πρέπει να αλλάξει, πως πρέπει να δράσουμε

Γιώργος Κοντογιώργης,

Κάλεσμα στην κοινωνία των πολιτών.

Τι πρέπει να αλλάξει, πως πρέπει να δράσουμε

Α) Το πλαίσιο του διακυβεύματος

Μην τρέφουμε αυταπάτες. Οι διαδηλώσεις και οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στους δρόμους και στις πλατείες είναι αδιέξοδες, διότι δεν αίρουν την αιτία του προβλήματος, που είναι η μονοπωλιακή συγκέντρωση του συνόλου της πολιτικής εξουσίας στα χέρια των νομέων  του κράτους. Όταν η κοινωνία των πολιτών, έχοντας εκτονωθεί ή εξαντληθεί, θα επιστρέφει στα σπίτια της, οι πολιτικοί θα συνεχίζουν να διαλέγονται και να συναποφασίζουν με τους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς φορείς των μηχανισμών (τους χορηγούς ισχύος, χρήματος, επικοινωνίας κλπ), που τους κρατούν όμηρους στην πολιτική επιφάνεια.

Είναι επείγον να αντιληφθούμε ότι θεμελιώδη αιτία του σημερινού προβλήματος αποτελεί το γεγονός ότι το πολιτικό σύστημα της νεοτερικότητας δεν είναι ούτε δημοκρατικό ούτε αντιπροσωπευτικό. Το πολιτικό προσωπικό κατέχει κατά τρόπο αδιαίρετο και την ιδιότητα του εντολοδόχου και του εντολέα, ενώ η κοινωνία των πολιτών είναι εγκιβωτισμένη στην ιδιωτική σφαίρα. Με όχημα το πολιτικό αυτό σύστημα και τον αναπόφευκτο εκφυλισμό του σε μια δυναστική κομματοκρατία, οι δυνάμεις που ορίζουν την παγκόσμια τάξη κατάφεραν να ελέγξουν το κράτος και να επιβάλουν την πολιτική τους κυριαρχία επί της κοινωνίας των πολιτών.

Το διακύβευμα του "Συντάγματος 2011" φέρνει για πρώτη φορά την κοινωνία πολιτών αντιμέτωπη με το σύνολο των (πολιτικών και άλλων) νομέων του κράτους. Αυτό καθεαυτό το γεγονός φανερώνει ότι το συλλογικό δεν συγκροτείται πια με όρους μάζας, αλλά αξιώνει να αποτελέσει το αθροιστικό γινόμενο των πολιτών. Η επιβεβαίωση της ατομικότητας μέσα στο συλλογικό μεταβάλει τον πολίτη από ενεργούμενο υπήκοο σε ελεύθερη και χειράφετη οντότητα που διαμορφώνει τις εξελίξεις. Από εξω-πολιτειακή δύναμη σε συστατικό μέρος της πολιτείας. Επομένως, είναι κατάδηλο ότι αποτελεί μέγιστο ψεύδος των στοχαστών της νεοτερικότητας ο ισχυρισμός ότι κράτος και πολιτικό σύστημα ταυτίζονται εκ φύσεως.

Β) Το πλαίσιο της αλλαγής.

 Υπό τις συνθήκες αυτές, η κοινωνία των πολιτών καλείται:

α) Να συνεκτιμήσει ότι ο τρόπος της εξωθεσμικής διαμαρτυρίας στις μέρες μας έχει "κοντά πόδια" για να αντιπαραταχθεί με τους γίγαντες της παγκόσμιας τάξης.

 Να έχουμε επίγνωση ότι ο χρόνος της αθέσμιτης λειτουργίας της συλλογικότητας είναι πεπερασμένος. Οι αθέσμιτες συλλογικότητες διαρκούν λιγότερο από την ανάγκη που τις γέννησε. Κινδυνεύουν είτε να εκφυλισθούν είτε να διεμβολισθούν από τις συντεταγμένες εξουσίες και τις δυνάμεις που αρνούνται την χειραφέτηση της κοινωνίας των πολιτών. Ο κίνδυνος αυτός είναι μεγαλύτερος όταν το διακύβευμα της κοινωνίας των πολιτών αναπτύσσεται σε μια μικρή χώρα και δεν συνάδει ούτε με την εσωτερική δυναμική των χωρών  του ηγεμονικού συμπλέγματος που καθορίζει τα παγκόσμια πράγματα ούτε, πολλώ μάλλον, με το συμφέρον τους.

β) να πάρει την πολιτεία στα χέρια της, να αξιώσει την αναστολή των άρθρων του Συντάγματος που αναιρούν την αντιπροσωπευτική αρχή της πολιτείας, που της αφαιρούν την ιδιότητα του εντολέα.

Να επεξεργασθεί προτάσεις νόμων που θα καταργούν τον κατοχικό χαρακτήρα του κράτους και τη δυναστική κομματοκρατία, που θα εξαρτούν το πολιτικό προσωπικό από την κοινωνία των πολιτών, που θα καταργούν την "ασυλία" του και θα το υπάγουν απευθείας στη δικαιοσύνη για τα πολιτικά του πεπραγμένα, που θα παρέχουν στον πολίτη δικαίωμα εννόμου συμφέροντος για τη βλάβη που θα του προκαλούν οι φορείς της διοίκησης και το πολιτικό προσωπικό. Να επεξεργασθεί, τέλος, τις πολιτικές κατευθύνσεις μέσα στις οποίες θα υποχρεούται η πολιτική εξουσία να κυβερνήσει.

γ) Στο πλαίσιο αυτό, να διατυπωθούν με "νομοθετική" σαφήνεια τα αιτήματα και να είναι ρεαλιστικά.

Ρεαλιστικά και αναγκαία θεωρώ, υπό τις παρούσες συνθήκες, τα εξής:

- Να καταργηθεί η ασυλία και οι νόμοι περί ευθύνης του πολιτικού προσωπικού. Να υπαχθεί το πολιτικό προσωπικό για τη βλάβη που προκαλεί η πολιτική του δράση στην κοινό δίκαιο με την επιβαρυντική επισήμανση ότι το πολιτικό αδίκημα βλάπτει δυσανάλογα πολλούς σε σχέση με το κοινό αδίκημα. Το αρμόδιο δικαστήριο να απαρτίζεται από κληρούμενο σώμα δικαστών με τη συμμετοχή ενόρκων πολιτών.

- Να θεσμοθετηθεί η αρμοδιότητα του "ελέγχειν" το πολιτικό προσωπικό (και επίσης της διοίκησης και της δικαιοσύνης) από το ειδικό προς τούτο διακστήριο. Ο έλεγχος να αφορά και τα άτομα (π.χ. τον βουλευτή ανά εξάμηνο από κληρούμενο σώμα πολιτών της εκλογικής του περιφέρειας) και τα πολιτειακά σώματα (λ.χ. τη βουλή, την κυβέρνηση κλπ).

-Να εισαχθεί η πολιτική ευθύνη (το "ευθύνειν") του πολιτικού προσωπικού για τις πολιτικές του πράξεις (ή παραλήψεις), οι οποίες βλάπτουν την κοινωνία των πολιτών. Να διατυπωθεί με σαφήνεια ότι σκοπός του "πολιτεύεσθαι" είναι το συμφέρον (του έθνους) της κοινωνίας και όχι (του έθνους) του κράτους. Δεν νοείται τον 21ο αιώνα να ζούμε σε καθεστώς προγενέστερο εκείνου του Σόλωνα.

- Να αναγνωρισθεί στον πολίτη δικαίωμα "εννόμου συμφέροντος" για τη βλάβη που του προκαλούν οι φορείς της διοίκησης, της δικαιοσύνης και το πολιτικό προσωπικό. Απέναντι στον πολίτη, να ευθύνεται ευθέως ο διοικητικός, δικαστικός και πολιτικός αξιωματούχος και, όλως επικουρικώς, το κράτος.

- Να αξιωθεί η υποχρεωτική έκφραση γνώμης (της βούλησης) της κοινωνίας των πολιτών πριν από κάθε πολιτική απόφαση (κυβερνητική ή νομοθετική) καθώς και η δυνατότητά της να εγείρει ζητήματα πολιτικής που εκτιμά ότι χρήζουν αντιμετώπισης (π.χ. η αποτελεσματική λειτουργία της διοίκησης).  Πρακτικά θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η επιστημονική δυνατότητα των δημοσκοπήσεων, δεν χρειάζεται να μαζεύουμε κάθε φορά όλη την κοινωνία στην πλατεία Συντάγματος. Πριν από τη λήψη οποιαδήποτε απόφασης να είναι υποχρεωτική η δημοσκόπηση της κοινωνίας για το τι θέλει. Ή, ακόμη περισσότερο, να δημιουργηθεί ένας διαρκής δημοσκοπικός Δήμος, ο οποίος θα συζητά και θα αποφαίνεται για τα προβλήματα της χώρας σε πολιτικό επίπεδο. Αυτό είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα ρυθμίσεων που θα έκαναν εφικτή τη μετάβαση σε μια σχετική προσομοίωση αντιπροσώπευσης. Αλλά είναι απαραίτητο η κοινωνία πολιτών να εισέλθει θεσμικά στην πολιτική. Να συμμετέχει στις αποφάσεις.

- Θα προκύπτει έτσι τι θεωρεί η κοινωνία των πολιτών συμφέρον της και τι όχι. Στον παρόντα χρόνο θα αρκούσε η υποχρεωτικότητα της γνώμης και όχι ο υποχρεωτικός της χαρακτήρας για την πολιτική εξουσία. Το "ελέγχειν" και το "ευθύνειν' σε συνδυασμό με την εκλογική διαδικασία, θα εξισορροπεί την βούληση της πολιτικής εξουσίας να αυτονομείται.

-Να αξιωθεί από τη Βουλή να παραιτηθεί από την καταχρηστική της "αρμοδιότητα" να νομοθετεί για ζητήματα πολιτικής ευθύνης των μελών της και ιδίως να εμπλέκεται στη διαχείριση των ευθυνών τους. Να υπαχθούν όλες οι υποθέσεις ασυλίας και σκανδάλων από τη μεταπολίτευση και εντεύθεν στη δικαιοσύνη. Οι υποθέσεις που ανάγονται στο "ευθύνειν" των πολιτικών, από τη φύση τους, δεν παραγράφονται.

- Τα περισσότερα από τα παραπάνω δεν απαιτούν αναθεώρηση του Συντάγματος. Ειδάλλως, η κοινωνία των πολιτών να αξιώσει την αναστολή των άρθρων του Συντάγματος που επιφυλάσσουν στην πολιτική εξουσία την ιδιότητα του εντολέα.

Γ) Το πλαίσιο της πολιτικής δράσης.

Έχοντας ως δεδομένο ότι το πολιτικό σύστημα της νεοτερικότητας έχει εκπληρώσει την αποστολή του και μαζί του η αποτελεσματικότητα των παραδοσιακών εξω-θεσμικών τρόπων δράσης, προτείνω:

Η κοινωνία των πολιτών να περικυκλώσει ειρηνικά, αλλά μαζικά τη Βουλή (κατά προτίμηση σε ώρα ολομέλειας) και το Μαξίμου (όταν θα συνεδριάζει ο μονάρχης πρωθυπουργός με τους συνεργάτες του) και να αξιώσει την υπερψήφιση των νομοθετικών της προτάσεων. Εν ανάγκη να μην τους αφήσει να αποχωρήσουν εάν δεν τις ψηφίσουν ή να απαιτήσει την προσέλευσή τους γι'αυτό. Εάν η πολιτική εξουσία επιχειρήσει να εμποδίσει, με οποιονδήποτε τρόπο, την εκδήλωση του φρονήματος της κοινωνίας των πολιτών, στον τόπο της αυταρχικής πράξης, να κατακλιθούν όλοι ως ένα σώμα υπτίως στη γη. Το μόνο που θα επιτύχει είναι η ολοκληρωτική απονομιμοποίησή της. Το "κοινωνικό συμβόλαιο", που εγκιβωτίζει την κοινωνία των πολιτών στο καθεστώς του ιδιώτη, προϋποθέτει τη σιωπηλή έστω συναίνεσή της. Εάν αυτό αμφισβητείται μαζικά, τεκμαίρεται η διάρρηξή του, επομένως απαιτείται η εκ νέου απόφανση του σώματος της κοινωνίας των πολιτών. Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική τάξη φάνηκε ανάξια της εν λευκώ εμπιστοσύνης που της δόθηκε από την κοινωνία των πολιτών και το χειρότερο καταχράσθηκε τον ρόλου της με ολέθρια αποτελέσματα για τη χώρα.  

Να συνεχίσει έτσι με επιμονή, ώσπου να κατοχυρωθεί ότι η βούληση της κοινωνίας των πολιτών θα διατυπώνεται θεσμικά και θα συνεκτιμάται υποχρεωτικά στις πολιτικές τους αποφάσεις. Να τους υπενθυμίσει με σαφήνεια ότι αυτή (η κοινωνία των πολιτών) αποτελεί τον λόγο ύπαρξης και του κράτους και του πολιτικού προσωπικού και της οικονομίας. Ότι η κοινωνία των πολιτών, και όχι το κράτος, ενσαρκώνει και διερμηνεύει το έθνος. Ότι το συμφέρον της κοινωνίας των πολιτών οφείλει να αποτελεί το μοναδικό "τέλος" της πολιτικής τους λειτουργίας. Ότι αυτή, η κοινωνία, και όχι αυτοί, οι πολιτικοί, είναι αρμόδια να μορφοποιήσει τις πολιτικές που θα συνάδουν με το κοινό συμφέρον.  Ότι η θέση της κοινωνίας είναι μέσα στην πολιτεία, όχι στις πλατείες. Και ότι ο χρόνος της εν λευκώ εξουσιοδότησης που τους παρέχει το σύστημα να διερμηνεύουν τη βούλησή της και να προσδιορίζουν το συμφέρον της έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.  Ήρθε η ώρα η κοινωνία των πολιτών να διεκδικήσει τη μεταβολή του πολιτικού συστήματος ώστε η ψήφος της να αποκτήσει αντιπροσωπευτικό (και όχι απλώς νομιμοποιητικό) περιεχόμενο. Αντί να δεοντολογεί, πιέζοντας την εξουσία να ενεργήσει υπέρ του κοινού συμφέροντος, να αναλάβει η ίδια την αρμοδιότητα της συναπόφασης. Να ανακτήσει το δικαίωμα του "ελέγχειν" και του "ευθύνειν" των πολιτικών, την ιδιότητα του εντολέα, αντί να αποδέχεται τον εγκλεισμό της στην ιδιωτική σφαίρα, αφήνοντάς τους να αλωνίζουν και να νέμονται το κράτος από κοινού με τους ποικιλώνυμους της διαπλοκής συγκατανευσιφάγους.  

Την ημέρα που η κοινωνία των πολιτών θα αποκτήσει επίγνωση των αιτίων του προβλήματος και θα διακηρύξει το τέλος του "κοινωνικού συμβολαίου" που της επέβαλαν μονομερώς οι νομείς του κράτους, που θα διατυπώσει με ρητό τρόπο την αξίωσή της να γίνει θεσμικός συντελεστής της πολιτείας και όχι υπήκοος, που θα αντιληφθεί ότι αποτελεί την πρωτογενή πηγή κάθε εξουσίας και, φυσικά, της δικής τους ύπαρξης, θα διαπιστώσει την αποτελεσματικότητα της δύναμής της. Την ημέρα εκείνη το πολιτικό προσωπικό θα κληθεί να επιλέξει ανάμεσα στο δρόμο της άρνησης και, συνακόλουθα, της οπισθοδρόμησης, ο οποίος θα το εκθέσει ανεπανόρθωτα ως αυταρχικό και στη μεταβολή του σε προσήλυτη θεραπαινίδα της κοινωνίας των πολιτών και απλό εντολοδόχο του συμφέροντός της. Στο διακύβευμα αυτό, το  συγκριτικό πλεονέκτημα της κοινωνίας των πολιτών είναι ότι ο χρόνος του (μη δημοκρατικού και μη αντιπροσωπευτικού) πολιτικού συστήματος, που γέννησε η εξερχόμενη από τη μεσαιωνική δεσποτεία Ευρώπη, και της εκφυλιστικής του εκδοχής της κομματοκρατίας, έχει παρέλθει. Ούτε το ίδιο, ούτε η εξω-πολιτειακή δράση που επιφυλάσσεται στην κοινωνία των πολιτών, μπορεί να ανατρέψει τη μονοσήμαντη πολιτική ηγεμονία των "αγορών" που διαφεντεύει την πλανητική "δικαιοταξία".

Οπωσδήποτε, η πολιτική τάξη δεν διαθέτει καμία νομιμοποίηση να αρνηθεί στην κοινωνία των πολιτών το δικαίωμα να άρει, εφόσον το επιθυμεί, την εμπιστοσύνη της στο πολιτικό σύστημα που αποκλείει τη συμμετοχή της στη διαδικασία λήψεως των αποφάσεων.  

Οδηγός περαιτέρω ενημέρωσης στην ιστοσελίδα: http://contogeorgis.blogspot.com/

(Αθήνα, 29 Μαΐου 2011)