Γ.Κοντογιώργη, Το ελληνικό κοσμοσύστημα, τ. Β'. Η περίοδος της οικουμενικής οικοδόμησης. Μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Σιδέρη

         Από το οπισθόφυλλο

      Η κοσμοσυστημική προσέγγιση του ελληνισµού και, στο πλαίσιο αυτό, της κοσμοϊστορίας, μας επιτρέπει επίσης να επιχειρήσουμε την ολική ανασυγκρότηση του γνωσιολογικού υπόβαθρου των κοινωνικών επιστηµών. Η θεµελιώδης υπόθεση, που εισάγουμε, σε ό,τι αφορά στον ελληνισµό είναι ότι αποτελεί το ταυτολογικό ισοδύναμο του ανθρωποκεντρικού κοσµοσυστήµατος μικρής κλίμακας (της πόλης). Η προσέγγιση αυτή, ανοίγει διάπλατα το δρόµο σε απαντήσεις σχετικά µε τη φύση του, τις τυπολογικές σταθερές και μεταβλητές της ιστορικής του διαδρομής.

          Στον Α' τόμο αναγγείλαμε ότι το ελληνικό κοσµοσύστηµα δεσπόζει, µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έως τις παρυφές του 20ου αιώνα και εξετάσαμε την κρατοκεντρική του φάση.

        Η περίοδος της οικουμενικής οικοδόμησης, που διαπραγματεύεται ο παρών τόμος, περιλαμβάνει την φάση του ελληνικού ή ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος μικρής  κλίμακας, που περικλείει τους ελληνιστικούς και τους ρωμαϊκούς χρόνους. Η περίοδος αυτή, από μόνη της, έχει να επιδείξει κεφαλαιώδεις μεταβολές, οι οποίες συνεχίζουν και, ως προς πολλά, ξεπερνούν εκείνες της κρατοκεντρικής περιόδου.       Μας μεταφέρει, όμως, σε ένα κοινωνικο-οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον εξ ολοκλήρου άγνωστο στον σημερινό άνθρωπο. Και τούτο διότι, όπως επανειλημμένα έχουμε επισημάνει, ούτε τα βιώματα ούτε, κατ'επέκταση, οι γνωστικές δυνατότητες του σύγχρονου κόσμου,  επαρκούν για μια κοσμοσυστημική ανάγνωση της  κοσμοϊστορίας.

       Από την άλλη, η κοσμοσυστημική κωδικοποίηση της κοσμοϊστορίας, πέραν της ιστορικής περιέργειας, κάνει εφικτή την απάντηση στην θεμελιώδη διερώτηση περί της εξελικτικής  βιολογίας του κοινωνικού ανθρώπου. Από την οποία συνάγεται ότι όσα συμβαίνουν κατά την περίοδο της ελληνικής οικουμένης, η οποία ολοκληρώνεται κατά την βυζαντινή περίοδο, είναι άμεσα συνδεδεμένα με ό,τι έγινε στην ευρωπαϊκή της περιφέρεια κατά την προμεσαιωνική περίοδο (όταν η  Εσπερία παρεξέκλινε στην  ιδιωτική δεσποτεία), αλλά και από την  Αναγέννηση και εντεύθεν (όταν η Εσπερία άρχισε να επανεγγράφεται στο ανθρωποκεντρικό γίγνεσθαι). Μας παρέχουν, όμως, επίσης μια μοναδική δυνατότητα να διαλευκάνουμε ό,τι συνέχεται με τον χαρακτήρα του κόσμου της εποχής μας, να τον ερμηνεύσουμε, να τον ταξινομήσουμε στον ιστορικό χρόνο και να διαγράψουμε την προοπτική του.

    Οπωσδήποτε, το  εγχείρημα της κοσμοσυστημικής γνωσιολογίας μπορεί να εκληφθεί, ανεξαρτήτως της αποδοχής ή της απόρριψής του από τον αναγνώστη, ως ένα γοητευτικό ταξίδι στα βάθη της κοσμοϊστορίας και, κατά τούτο, ως μια απόπειρα διεύρυνσης του γνωστικού ορίζοντα της εποχής μας, με πρόσημο τον λογισμό και διακύβευμα την προοδευτική σήμανση της εξέλιξης.

Γιώργος Κοντογιώργης, Το έθνος, ο εθνικισμός και η ολιγαρχική νεοτερικότητα

 (Με αφορμή μια επισήμανση σε επιστολή…)

           Σε σχέση με την αναφορά στην γενική επιστολή [……] για τον εθνικισμό και την ακροδεξιά, θέλω απλώς να εκφράσω την λύπη μου για το γεγονός ότι, ειδικοί και ίσως έγκυροι επί ενός γνωστικού αντικειμένου, εννοούν να εκτίθενται, πολυπραγμοσύνης ένεκεν, ως "ξερόλες". Ο γνώστης της έννοιας <έθνος> το ξεχωρίζει από την έννοια εθνικισμός. Ο εθνικισμός χρεώνει στην κοινωνία τις πολιτικές του κράτους, ενώ αυτές υπαγορεύονται από τα  συμφέροντα των αρχουσών ομάδων. Κατά τούτο, εκείνοι  που ισχυρίζονται ότι το έθνος είναι επινόηση του κράτους κάνουν ιδεολογία, επιχειρούν να το οικειοποιηθούν, αποσπώντας το από τον φυσικό του φορέα, την κοινωνία, προκειμένου να  νομιμοποιήσουν την μονοσήμαντη  νομή τους επί του κράτους. Υπό το πρίσμα επομένως αυτό είναι απολύτως αντιδραστικοί.

         

Γ. Κοντογιώργης, Το ορθώς πολιτεύεσθαι του (μη) λαϊκισμού

Χαρδούβελης:  "Οι πολίτες γνωρίζουν ότι δεν υπάρχουν πια δωρεάν γεύματα". Γνωρίζουν όμως επίσης ότι οι πολιτικοί και οι συγκατανευσιφάγοι εξακολουθούν να σιτίζονται πλουσιοπάροχα δωρεάν στο πρυτανείο του κράτους, δαπάναις των πολιτών, ότι ο σκληρός καθεστωτικός πυρήνας δεν έχει εξ αποφάσεως αισθανθεί την κρίση και ότι η κυβέρνηση συνεχίζει να αμνηστεύει τα σκάνδαλα που παράγει ή που δημιούργησαν οι προηγούμενοι. Γνωρίζουν τέλος ότι η πολιτική τάξη ανταλλάσει "παροχές" προς κάθε δεξιά ή αριστερά κατεύθυνση, με στόχο τον έλεγχο την επόμενη ημέρα των μηχανισμών με δικούς της ανθρώπους. Το δίλημμα είναι σαφές: ή συναινείς με το σύστημα, στην καλύτερη περίπτωση εισέρχεσαι και εσύ στην τάξη των συγκατανευσιφάγων, ή στιγματίζεσαι ως λαϊκιστής. Η έννοια του λαϊκισμού έχει μεθαρμοσθεί για να στοχοποιεί καλύτερα τον "εχθρό" της ολιγαρχίας: δεν είναι ο δημοκοπών με σκοπό την εξαπάτηση του λαού, αλλά όποιος αντιτείνει το αυτονόητο: η κοινωνία να αποτελέσει τον λόγον ύπαρξης της πολιτικής (και της οικονομίας). Να εισέλθει, επομένως, στην πολιτεία ως συστατικός θεσμός και αναγκαστικός εταίρος στη διαδικασία λήψεως των αποφάσεων. Για να αποτρέψει την περαιτέρω λεηλασία της από τους νομείς του κράτους. Είπαμε, ο πολίτης γνωρίζει ότι γι'αυτόν μόνο δεν υπάρχουν δωρεάν γεύματα, όχι για τους Ολιγάρχες. Το κράτος είναι για τους "άλλους", οι πολίτες οφείλουν να αρκεσθούν στη φιλάνθρωπη διάθεση των συμπατριωτών τους. Ρωμαίος αυτοκράτορας όρισε με ακρίβεια τον λεηλατικό χαρακτήρα του σημερινού ελληνικού πολιτικού συστήματος, τους στόχους του πολιτικού προσωπικού της κομματοκρατίας: "Ομονοείτε, υμάς (και τους συγκατανευςιφάγους) πλουτίζετε, των άλλων πάντων καταφρονείτε". Καληνύχτα Ελλάδα.