Ο καθηγητής πολιτικής επιστήμης και πρώην πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου
κ. Γιώργος Κοντογιώργης απαντά στα ερωτήματα της εκπομπής "Life"
της 17.4.2013 και στην δημοσιογράφο Εύα Αντωνοπούλου.
Κυριε καθηγητά ο αμοραλισμος των πολιτικων μας εχει υπερβει τα ανεκτα ορια ωστε οσες φορες κι αν τους ονομασετε οπως τους ονομασατε δεν ενοχλουνται. Οι ιδιοσυχνοτητες που μπορει να εννοησουν απεχουν πολυ από τα φυσιολογικα ανθρωπινα ορια. Εσεις θα βρισκεστε καθημερινα σε καποιο ΜΜΕ και θα λετε το αυτονοητο, αυτοι δεν θα ενοχλουνται καθολου, ενω οι πολιτες θα εγκαταλειπουν το πεδιο δρασης του πολιτικου γεγονοτος που αφορα τη χωρα μας.Αλλωστε ολοι ξερουν οτι οι αποφασεις λαμβανονται εδω και χρονια και με τη δικη μας ανοχη, αλλου. Εχουμε παραδεχτει την αδυναμια συμμετοχης στο πολιτικο γεγονος με την πολυετή συμμετοχή στην παρωδια των δρασεων του και τη νομιμοποιηση δι αυτης της κομματοκρατιας που εγλωβισε ολοκληρη την ελληνικη κοινωνια στην ιδιωτεια, οπως λετε. Χωρις αυτο το τελευταιο ομως δεν θα μπορουσαν οι αγορες να καταστουν παντοδυναμες στην εποχη που κυριαρχει παντου ο περιφημος καπιταλισμος-καζινο που καταπινει λαους χωρες, πλεονασματα, πορους.Το πολιτικο γεγονος εγινε κελυφος του οικονομικου στοιχειου, ο ξενιστης στη διαδικασια της ανελεγκτης χρηματιστικης. Πρεπει να ανασυσταθει η ελπιδα της αναγκαιας χρησης του για την διασωση και τη λειτουργια των κοινωνιων στα αναγαιως ανθρωπινα πλαισια Πρεπει ομως να το αναζητησει ο πολιτης και να το επαναπροσδιορισει. Αυτο δεν πρεπει να γινει με μεσσιανικου τυπου ουτοπικες επαναστασεις , αν και το φοβαμαι βλεποντας το ανθρωπινο παρελθον.
Η Αριστερά, βιώνοντας ερμητικά το χθες, ποτέ δεν είχε τόσα λίγα να πει για το αύριο. Το σχόλιό σας για "στρογγυλέματα" μου επιτρέπει να σας συμβουλεύσω να διαβάζετε, δηλαδή να ενημερωθείτε, πριν αποφανθείτε, για κάποιον. Αφού βρεθήκατε στο ιστολόγιό μου συνεχίστε το ψάξιμο, θα σας ωφελήσει. Θα διαπιστώσετε ίσως ότι από το 1985 επισήμαινα το αδιέξοδο και την καταστροφή που οδηγούσαν από κοινού οι πολιτικές δυνάμεις τη χώρα. Η καθεμία από τη δική της αφετηρία. Πρέπει κάποτε να εθισθούμε στην ιδέα ότι Αριστερός δεν είναι αυτός που εγγράφεται σε ένα κόμμα που δηλώνει Αριστερό ή που νομίζει ο ίδιος ότι είναι Αριστερός. Τώρα, τι είναι αυτό που σας κάνει να πιστεύετε ότι τα παρόντα κόμματα, που δηλώνουν Αριστερά, είναι κιόλας Αριστερά, δεν το γνωρίζω. Εάν είχατε διαβάσει τα έργα μου είμαι βέβαιος ότι θα συμφωνούσατε ότι το διακύβευμα είναι η πρόοδος όχι η κομματική οπτική του πράγματος. Προφανώς δεν σας απασχολεί το γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία διαπιστώνει πως δεν υπάρχει εναλλακτική απάντηση της Αριστεράς στην καταστροφή. Ότι μόλις πρόσφατα, στις 21/4, η δημοσκόπηση της ΚΕ έφερε στην επιφάνεια μια εκδοχή της κοινωνίας που δηλώνει πως συνολικά η σημερινή κατάσταση είναι συγκριτικά χειρότερη από εκείνη της εποχής της χούντας. Ελπίζω να μην ανήκετε κι εσείς στην κατηγορία εκείνων που πιστεύουν ότι η κοινωνία φταίει -ότι μάλιστα διακατέχεται από αυταρχικά αντανακλαστικά- και όχι η λογική της ιδιοποίησης του κράτους από το κομματικό κατεστημένο. Σας καλώ να διερωτηθείτε τι έφταιξε που σήμερα στα μάτια της κοινωνίας είναι απολύτως δυσδιάκριτη η διαφορά μεταξύ του συνόλου κομματικού συστήματος και του αυταρχικού καθεστώτος. Εάν το πρόβλημά σας είναι το ζύγι της ευθύνης ενός εκάστου (προσώπου ή κόμματος), για εμένα αυτή η εκδοχή του πράγματος είναι εντελώς δευτερεύουσα. Το ότι η Αριστερά δεν είχε την ευκαιρία να είναι εξίσου συνυπεύθυνη με τα κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα, δεν την απαλλάσσει καθόλου. Πρώτον διότι όπου βρέθηκε σε θέσεις εξουσίας φέρθηκε πολύ χειρότερα από ότι η όποια εκδοχή της δεξιάς. Παράδειγμα τα πανεπιστήμια. Δεύτερον, διότι σε τίποτε δεν διαφοροποιείται στο ζήτημα του πολιτικού συστήματος από τα κόμματα εξουσίας. Εγκιβωτισμένη στην αυτάρεσκη εντύπωση ότι αυτή μπορεί καλύτερα και είναι ηθικότερη, ουδέποτε έθεσε το ζήτημα της σχέσης μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής. Η αντιπροσωπευτική -για να μην πω η δημοκρατική- προσομοίωση του πολιτικού συστήματος, της προκαλεί αλλεργία πρώτου βαθμού. Η κοινωνία των πολιτών προσεγγίζεται ως λάφυρο για να ασκήσει την "καθοδηγητική" της ηγεσία και επιρροή, όχι ως εταίρος της πολιτείας. Τρίτον, στην παρούσα συγκυρία δεν είδα κανένα κόμμα ή έστω παράταξη να διατυπώνει μια διαφορετική πρόταση για την άρση των αιτίων της καταστροφής. Η Αριστερά βρίσκεται στην ίδια πλευρά με την δεξιά, που εννοεί να μεταθέτει το πρόβλημα στους κακούς ξένους. Η διαφορά τους εστιάζεται στον εξωτερικό υπαίτιο: τους καπιταλιστές ή τους τροϊκανούς, τους Γερμανούς ή όποιο άλλο αλλοδαπό δαιμόνιο. Καμία Αριστερά δεν αποδέχεται -θα έλεγα ότι όλες αρνούνται πεισματικά- να αγγίξει το ζήτημα των πυλώνων της διαρκούς καταστροφής του ελληνικού κόσμου, από τη δεκαετία του 1830 έως σήμερα: του πολιτικού συστήματος, της δημόσιας διοίκησης και της νομοθεσίας που οικοδομεί τη διαπλοκή και τη διαφθορά. Η Αριστερά, στο πλαίσιο αυτό, πολέμησε όσο κανείς άλλος τα θεμέλια της κοινωνικής συλλογικότητας για να αποτρέψει την χειραφέτηση και την πολιτική αξίωση της κοινωνίας. Προφανώς δεν έχετε διαπιστώσει ότι από την Αριστερά ξεπήδησαν οι μείζονες θιασώτες της ιδεολογικής διαχείρισης της καταστροφής και της ενοχοποίησης της κοινωνίας για όσα δεινά έχουν συσσωρευτεί στον τόπο.
Δεν γνωρίζω εάν διερωτηθήκατε πριν σας απογοητεύσω γιατί η κοινωνία των πολιτών έχει ρίξει στον καιάδα την Αριστερά. Ή μήπως και για την απαξίωση ή, μάλλον, για τις συντηρητικές εμμονές της Αριστεράς φταίει ο καπιταλισμός…. Και για να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο: δεν γνωρίζω ποια είναι για εσάς η Αριστερά. Εάν μέτρο της έννοιας Αριστερά είναι η πρόοδος εγώ δεν διακρίνω να υπάρχει κανένα κόμμα, που δηλώνει Αριστερό, σήμερα, που να εγγράφεται στην πρόοδο. Εάν λοιπόν η πρόοδος συνδέεται, υποθέτω, με την ελευθερία της κοινωνίας και την ευημερία της, τα στοιχεία αυτά δεν συντρέχουν σε κάποιο "αριστερό" κόμμα. Αριστερά και Δεξιά διαλέγονται υπό το πρίσμα των ιδεών και των θεσμών του 18ου και του 19ου αιώνα, δηλαδή ως τυπικά αναχρονιστικές αν όχι και αντιδραστικές δυνάμεις. Τις ενδιαφέρει να κατέχουν την πολιτεία -την ιδιοκτησία/έλεγχο επί του οικονομικού και πολιτικού συστήματος- και όχι να την αποδώσουν στην ευθύνη της κοινωνίας. Καμία Αριστερά, από αυτές που γνωρίζω, δεν θεωρεί ότι η κοινωνία των πολιτών αποτελεί την αιτία της ύπαρξης του κάθε (οικονομικού και πολιτικού) συστήματος. Την κοινωνία την θέλουν ως διαδηλωτή (ή ως απεργό) στους δρόμους, όχι ως θεσμικό παράγοντα που θα λαμβάνει μέρος στη διαδικασία λήψεως των αποφάσεων. Σε μια εποχή όμως που θεμελιώδεις συντελεστές, όπως η οικονομία και η επικοινωνία, έχουν μεταβεί στο μέλλον και έχουν ανατρέψει τους συσχετισμούς ανάμεσα στην κοινωνία, το κράτος και την αγορά, η εμμονή στο παρελθόν, σε ότι αφορά τον μοναδικό μοχλό αποκατάστασης της ισορροπίας υπέρ της κοινωνίας, την πολιτεία, δεν νομιμοποιεί κανέναν να δηλώνει προοδευτικός. Κάποτε, πριν είναι πολύ αργά, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν ωφελεί να μένουμε στο γράμμα των εμμονών μας. Η εναλλαγή στην εξουσία με πρόσημο τις καθεστωτικές δυνάμεις, δεν αποτελεί λύση. Θα έλεγα ότι δεν αποτελεί λύση ούτε η ανάδειξη νέων δυνάμεων, καθώς σε πολύ σύντομο διάστημα θα ενσωματωθούν στη δυναμική του εκφυλισμένου ήδη πολιτειακού συστήματος. Η έξοδος από την κρίση προϋποθέτει την υπέρβασή του, την εκ του μηδενός ανασυγκρότηση του κράτους, με γνώμονα το μέλλον, δηλαδή στη βάση μιας πολιτικής σχέσης που θα εισάγει την κοινωνία, ως αναγκαίο εταίρο, στην πολιτεία. Και σ'αυτό το καταλυτικό για την εποχή μας θέμα, οι δυνάμεις της Αριστεράς συνευρίσκονται στο ίδιο στρατόπεδο με τις άλλες δυνάμεις (της δεξιάς κλπ), απέναντι στην κοινωνία. Ξαναστοχασθείτε για την αιτία της απογοήτευσής σας. Την Αριστερά δεν την έριξα εγώ στο περιθώριο. Η απουσία της Αριστεράς στοιχειοθετεί την κατεξοχήν επιβαρυντική παράμετρο της σημερινής κρίσης. Το αδιέξοδό της έγκειται στο ότι ουδέποτε στο παρελθόν είχε τόσα λίγα να πει, όσα σήμερα. Και ποτέ άλλοτε δεν είχε βρεθεί τόσο μακριά, θα έλεγα αντιμέτωπη με την κοινωνία των πολιτών.
Κυριε καθηγητά ο αμοραλισμος των πολιτικων μας εχει υπερβει τα ανεκτα ορια ωστε οσες φορες κι αν τους ονομασετε οπως τους ονομασατε δεν ενοχλουνται.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι ιδιοσυχνοτητες που μπορει να εννοησουν απεχουν πολυ από τα φυσιολογικα ανθρωπινα ορια.
Εσεις θα βρισκεστε καθημερινα σε καποιο ΜΜΕ και θα λετε το αυτονοητο, αυτοι δεν θα ενοχλουνται καθολου, ενω οι πολιτες θα εγκαταλειπουν το πεδιο δρασης του πολιτικου γεγονοτος που αφορα τη χωρα μας.Αλλωστε ολοι ξερουν οτι οι αποφασεις λαμβανονται εδω και χρονια και με τη δικη μας ανοχη, αλλου. Εχουμε παραδεχτει την αδυναμια συμμετοχης στο πολιτικο γεγονος με την πολυετή συμμετοχή στην παρωδια των δρασεων του και τη νομιμοποιηση δι αυτης της κομματοκρατιας που εγλωβισε ολοκληρη την ελληνικη κοινωνια στην ιδιωτεια, οπως λετε. Χωρις αυτο το τελευταιο ομως δεν θα μπορουσαν οι αγορες να καταστουν παντοδυναμες στην εποχη που κυριαρχει παντου ο περιφημος καπιταλισμος-καζινο που καταπινει λαους χωρες, πλεονασματα, πορους.Το πολιτικο γεγονος εγινε κελυφος του οικονομικου στοιχειου, ο ξενιστης στη διαδικασια της ανελεγκτης χρηματιστικης.
Πρεπει να ανασυσταθει η ελπιδα της αναγκαιας χρησης του για την διασωση και τη λειτουργια των κοινωνιων στα αναγαιως ανθρωπινα πλαισια Πρεπει ομως να το αναζητησει ο πολιτης και να το επαναπροσδιορισει. Αυτο δεν πρεπει να γινει με μεσσιανικου τυπου ουτοπικες επαναστασεις , αν και το φοβαμαι βλεποντας το ανθρωπινο παρελθον.
Η Αριστερά, βιώνοντας ερμητικά το χθες, ποτέ δεν είχε τόσα λίγα να πει για το αύριο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο σχόλιό σας για "στρογγυλέματα" μου επιτρέπει να σας συμβουλεύσω να διαβάζετε, δηλαδή να ενημερωθείτε, πριν αποφανθείτε, για κάποιον. Αφού βρεθήκατε στο ιστολόγιό μου συνεχίστε το ψάξιμο, θα σας ωφελήσει. Θα διαπιστώσετε ίσως ότι από το 1985 επισήμαινα το αδιέξοδο και την καταστροφή που οδηγούσαν από κοινού οι πολιτικές δυνάμεις τη χώρα. Η καθεμία από τη δική της αφετηρία.
Πρέπει κάποτε να εθισθούμε στην ιδέα ότι Αριστερός δεν είναι αυτός που εγγράφεται σε ένα κόμμα που δηλώνει Αριστερό ή που νομίζει ο ίδιος ότι είναι Αριστερός. Τώρα, τι είναι αυτό που σας κάνει να πιστεύετε ότι τα παρόντα κόμματα, που δηλώνουν Αριστερά, είναι κιόλας Αριστερά, δεν το γνωρίζω. Εάν είχατε διαβάσει τα έργα μου είμαι βέβαιος ότι θα συμφωνούσατε ότι το διακύβευμα είναι η πρόοδος όχι η κομματική οπτική του πράγματος.
Προφανώς δεν σας απασχολεί το γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία διαπιστώνει πως δεν υπάρχει εναλλακτική απάντηση της Αριστεράς στην καταστροφή. Ότι μόλις πρόσφατα, στις 21/4, η δημοσκόπηση της ΚΕ έφερε στην επιφάνεια μια εκδοχή της κοινωνίας που δηλώνει πως συνολικά η σημερινή κατάσταση είναι συγκριτικά χειρότερη από εκείνη της εποχής της χούντας. Ελπίζω να μην ανήκετε κι εσείς στην κατηγορία εκείνων που πιστεύουν ότι η κοινωνία φταίει -ότι μάλιστα διακατέχεται από αυταρχικά αντανακλαστικά- και όχι η λογική της ιδιοποίησης του κράτους από το κομματικό κατεστημένο. Σας καλώ να διερωτηθείτε τι έφταιξε που σήμερα στα μάτια της κοινωνίας είναι απολύτως δυσδιάκριτη η διαφορά μεταξύ του συνόλου κομματικού συστήματος και του αυταρχικού καθεστώτος.
Εάν το πρόβλημά σας είναι το ζύγι της ευθύνης ενός εκάστου (προσώπου ή κόμματος), για εμένα αυτή η εκδοχή του πράγματος είναι εντελώς δευτερεύουσα. Το ότι η Αριστερά δεν είχε την ευκαιρία να είναι εξίσου συνυπεύθυνη με τα κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα, δεν την απαλλάσσει καθόλου. Πρώτον διότι όπου βρέθηκε σε θέσεις εξουσίας φέρθηκε πολύ χειρότερα από ότι η όποια εκδοχή της δεξιάς. Παράδειγμα τα πανεπιστήμια. Δεύτερον, διότι σε τίποτε δεν διαφοροποιείται στο ζήτημα του πολιτικού συστήματος από τα κόμματα εξουσίας. Εγκιβωτισμένη στην αυτάρεσκη εντύπωση ότι αυτή μπορεί καλύτερα και είναι ηθικότερη, ουδέποτε έθεσε το ζήτημα της σχέσης μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής. Η αντιπροσωπευτική -για να μην πω η δημοκρατική- προσομοίωση του πολιτικού συστήματος, της προκαλεί αλλεργία πρώτου βαθμού. Η κοινωνία των πολιτών προσεγγίζεται ως λάφυρο για να ασκήσει την "καθοδηγητική" της ηγεσία και επιρροή, όχι ως εταίρος της πολιτείας. Τρίτον, στην παρούσα συγκυρία δεν είδα κανένα κόμμα ή έστω παράταξη να διατυπώνει μια διαφορετική πρόταση για την άρση των αιτίων της καταστροφής. Η Αριστερά βρίσκεται στην ίδια πλευρά με την δεξιά, που εννοεί να μεταθέτει το πρόβλημα στους κακούς ξένους. Η διαφορά τους εστιάζεται στον εξωτερικό υπαίτιο: τους καπιταλιστές ή τους τροϊκανούς, τους Γερμανούς ή όποιο άλλο αλλοδαπό δαιμόνιο. Καμία Αριστερά δεν αποδέχεται -θα έλεγα ότι όλες αρνούνται πεισματικά- να αγγίξει το ζήτημα των πυλώνων της διαρκούς καταστροφής του ελληνικού κόσμου, από τη δεκαετία του 1830 έως σήμερα: του πολιτικού συστήματος, της δημόσιας διοίκησης και της νομοθεσίας που οικοδομεί τη διαπλοκή και τη διαφθορά. Η Αριστερά, στο πλαίσιο αυτό, πολέμησε όσο κανείς άλλος τα θεμέλια της κοινωνικής συλλογικότητας για να αποτρέψει την χειραφέτηση και την πολιτική αξίωση της κοινωνίας. Προφανώς δεν έχετε διαπιστώσει ότι από την Αριστερά ξεπήδησαν οι μείζονες θιασώτες της ιδεολογικής διαχείρισης της καταστροφής και της ενοχοποίησης της κοινωνίας για όσα δεινά έχουν συσσωρευτεί στον τόπο.
Δεν γνωρίζω εάν διερωτηθήκατε πριν σας απογοητεύσω γιατί η κοινωνία των πολιτών έχει ρίξει στον καιάδα την Αριστερά. Ή μήπως και για την απαξίωση ή, μάλλον, για τις συντηρητικές εμμονές της Αριστεράς φταίει ο καπιταλισμός…. Και για να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο: δεν γνωρίζω ποια είναι για εσάς η Αριστερά. Εάν μέτρο της έννοιας Αριστερά είναι η πρόοδος εγώ δεν διακρίνω να υπάρχει κανένα κόμμα, που δηλώνει Αριστερό, σήμερα, που να εγγράφεται στην πρόοδο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕάν λοιπόν η πρόοδος συνδέεται, υποθέτω, με την ελευθερία της κοινωνίας και την ευημερία της, τα στοιχεία αυτά δεν συντρέχουν σε κάποιο "αριστερό" κόμμα. Αριστερά και Δεξιά διαλέγονται υπό το πρίσμα των ιδεών και των θεσμών του 18ου και του 19ου αιώνα, δηλαδή ως τυπικά αναχρονιστικές αν όχι και αντιδραστικές δυνάμεις. Τις ενδιαφέρει να κατέχουν την πολιτεία -την ιδιοκτησία/έλεγχο επί του οικονομικού και πολιτικού συστήματος- και όχι να την αποδώσουν στην ευθύνη της κοινωνίας. Καμία Αριστερά, από αυτές που γνωρίζω, δεν θεωρεί ότι η κοινωνία των πολιτών αποτελεί την αιτία της ύπαρξης του κάθε (οικονομικού και πολιτικού) συστήματος. Την κοινωνία την θέλουν ως διαδηλωτή (ή ως απεργό) στους δρόμους, όχι ως θεσμικό παράγοντα που θα λαμβάνει μέρος στη διαδικασία λήψεως των αποφάσεων.
Σε μια εποχή όμως που θεμελιώδεις συντελεστές, όπως η οικονομία και η επικοινωνία, έχουν μεταβεί στο μέλλον και έχουν ανατρέψει τους συσχετισμούς ανάμεσα στην κοινωνία, το κράτος και την αγορά, η εμμονή στο παρελθόν, σε ότι αφορά τον μοναδικό μοχλό αποκατάστασης της ισορροπίας υπέρ της κοινωνίας, την πολιτεία, δεν νομιμοποιεί κανέναν να δηλώνει προοδευτικός.
Κάποτε, πριν είναι πολύ αργά, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν ωφελεί να μένουμε στο γράμμα των εμμονών μας. Η εναλλαγή στην εξουσία με πρόσημο τις καθεστωτικές δυνάμεις, δεν αποτελεί λύση. Θα έλεγα ότι δεν αποτελεί λύση ούτε η ανάδειξη νέων δυνάμεων, καθώς σε πολύ σύντομο διάστημα θα ενσωματωθούν στη δυναμική του εκφυλισμένου ήδη πολιτειακού συστήματος. Η έξοδος από την κρίση προϋποθέτει την υπέρβασή του, την εκ του μηδενός ανασυγκρότηση του κράτους, με γνώμονα το μέλλον, δηλαδή στη βάση μιας πολιτικής σχέσης που θα εισάγει την κοινωνία, ως αναγκαίο εταίρο, στην πολιτεία. Και σ'αυτό το καταλυτικό για την εποχή μας θέμα, οι δυνάμεις της Αριστεράς συνευρίσκονται στο ίδιο στρατόπεδο με τις άλλες δυνάμεις (της δεξιάς κλπ), απέναντι στην κοινωνία.
Ξαναστοχασθείτε για την αιτία της απογοήτευσής σας. Την Αριστερά δεν την έριξα εγώ στο περιθώριο. Η απουσία της Αριστεράς στοιχειοθετεί την κατεξοχήν επιβαρυντική παράμετρο της σημερινής κρίσης. Το αδιέξοδό της έγκειται στο ότι ουδέποτε στο παρελθόν είχε τόσα λίγα να πει, όσα σήμερα. Και ποτέ άλλοτε δεν είχε βρεθεί τόσο μακριά, θα έλεγα αντιμέτωπη με την κοινωνία των πολιτών.