H EΛΛΑΔΑ ΣΕ ΕΝΑ ΜΕΤΑΒΑΛΟΜΕΝΟ ΚΟΣΜΟ
1) Ποιά είναι τα θεμελιώδη στοιχεία του "μεταβαλόμενου κόσμου";
Τα τελευταία τριάντα χρόνια η ανθρωπότητα έχει γίνει μάρτυρας
ραγδαίων εξελίξεων που επέβαλε η μετάβαση από την βιομηχανική στην
τεχνολογική εποχή.Οι εξελίξεις που συνέβησαν τα τελευταία αυτά χρόνια
είναι,ως προς ορισμένες απόψεις,σαφώς πολλαπλάσιες από όσες γνώρισε ο
κόσμος καθόλη την προηγούμενη περίοδο της ιστορίας του.Οι
συνταρακτικές αυτές μεταβολές αφορούν στο σύνολο των δεδομένων που
συγκροτούν την ιδιοσυστασία και την φυσιογνωμία των κοινωνιών στην
εποχή μας:στον κοινωνικό,πολιτικό,πολιτιστικό και πάνω από όλα στον
επικοινωνιακό τομέα.
Ορισμένες από τις πιο σημαντικές και οπωσδήποτε ορατές πτυχές των
μεταβολών που συνεπάγεται η πρώτη αυτή φάση της μετάβασης στην
τεχνολογική εποχή και οι οποίες επηρεάζουν καταλυτικά τη διεθνή σκηνή
μπορούν να αναφερθούν :
Η διεθνοποίηση "του κόσμου" η οποία εστιάζεται στην υπέρβαση,ως
προς πολλές απόψεις,του εθνικού κράτους και στη δημιουργία νέων
υπερεθνικών θεσμών (πχ.ΕΟΚ) έχει οδηγήσει ήδη στην ανάγκη μιας
εναλλακτικής επεξεργασίας για το ρόλο του κράτους,για τη θέση των
εσωτερικών διεθνή δυνάμεων και θεσμών στη διεθνή σκηνή,για τις
οικονομικές λειτουργίες,την εκπαίδευση,τον πολιτισμό.Καμία λειτουργία
πια δεν μπορεί να λειτουργεί διαμέσου του κράτους στη διεθνή πολιτική
και να λειτουργεί ικανοποιητικά.Επομένως,θα χρειαστεί να
επιστρατευθούν περισσότερες δυνάμεις της κοινωνίας.
Συνεπαγόμενο των εξελίξεων αυτών υπήρξε μεταξύ των άλλων:
(α) Η κατάρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού,ως κοινωνικού και
πολιτικού συστήματος αλλά και ως ιδεολογική και πολιτισμική επιλογή.Ο
σοσιαλισμός όπως έγινε αντιλυπτός,κατά την κλασική βιομηχανική περίοδο
απορίπτεται ολοσχερώς από τα πρώτα κίολας στάδια της τεχνολογικής
εποχής.
(β) Η συνακόλουθη μεταβολή του διεθνούς συστήματος που
οικοδομήθηκε μετά τον Β'Παγκόσμιο Πόλεμο,με την κατάργηση του
διπολισμού και την επικράτηση ενός ρευστού συστήματος στο οποίο
κυριαρχούν οι δυτικές δυνάμεις.
(γ) Στο πλαίσιο αυτό,η οικονομία της αγοράς,το
αντιπροσωπευτικό πλουραλιστικό πολιτικό σύστημα και μια σειρά από
σύγχρονες αξίες που κατακυρώθηκαν στο δυτικό σύστημα εμφανίζονται ως
οι μοναδικές συνιστώσες της διεθνούς νομιμότητας.
(δ) Στα νέα δεδομένα θα πρέπει να συνεκτιμιθούν οι
ιδεολογικο-πολιτικές και άλλες ανακατατάξεις στις ανατολικές χώρες,η
ανάδειξη περιφερειακών δυνάμεων και συσχετισμών,η αναβίωση του
προβλήματος των εθνοτήτων κα.
Στο πλαίσιο του νέου διεθνούς συστήματος,οι κίνδυνοι που μπορεί να
προκύψουν από την υπέρβαση του μέτρου ή από την έλλειψη επαρκούς
ευαισθησίας από τους ισχυρούς απέναντι στις χώρες του τρίτου κόσμου ή
στα περιθωριακά κοινωνικά στοιχέια και ασφαλώς η ρευστότητα που
προκαλεί το ζήτημα των εθνοτήτων και οι περιφερειακές ανασυντάξεις θα
αποτελέσουν τους παράγοντες στους οποίους θα επικεντρωθεί το
ενδιαφέρον της διεθνούς σκηνής κατά την προσεχή 10ετία.Η περίπτωση του
Ιράκ είναι ίσως ένα άμεσο και ενδιαφέρον πείραμα που ενέδειξε το νέο
διεθνές περιβάλλον.Ουσιαστικά και πέρα από τις όποιες ιδαιτερότητες
εκφράζει τη θέληση μιας μερίδας περιφερειακών χωρών να επωφεληθούν από
ένα κάποιο κενό εξουσίας που συντρέχει ακόμη ώστε να κατακτήσουν μια
διαφορετική θέση στην περιοχή τους και στον κόσμο.Δεν αποκλείεται η
σύγκρουση αυτή να σημαίνει και την οριστική διαφοροποίηση του αραβικού
κόσμου ή αντιθέτως την ανάδειξη μιας νέας αντιπαλότητας.Χωρίς
αμφιβολία,η μονοκρατορία της Δυτικής "κοινωνίας" αν και επιβεβαιώνεται
πλήρως,φανερώνει και τους αντιπάλους της: την τρομοκρατία και τις
περιφερειακές εντάσεις.
Στο πλαίσιο της Δύσης το μείζον πρόβλημα οριοθετείται από την
εξέλειψη του αντίπαλου δέους που υπήρξε ο υπαρκτός σοσιαλισμός.Η
κατάρευση όμως αυτή του υπαρκτού σοσιαλισμού δεν επιβεβαιώνει την
χωρίς όρους αποδοχή του δυτικού συστήματος.Επομένως,το ερώτημα σχετικά
με το περιεχόμενο της δημοκρατίας,της ιδεολογίας και του πολιτισμού
παραμένει ανοιχτό και περισσότερο επίκαιρο από ποτέ.
2) Στο νέο αυτό διεθνές περιβάλλον η Ελλάδα καλείται να
αναζητήσει πρώτα την ταυτότητά της και συνακόλουθα έναν καινύργιο ρόλο.
Η ταυτότητα της χώρας δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να παραμείνει
μουσειακή,με την έννοια ότι θα επιμένει στίς όποιες προεκτάσεις της
ιστορικής της κληρονομιάς και της παράδοσης.Πρώτον,διότι η κληρονομιά
είναι είδος αναλώσιμο αλλ'όχι ανεξάντλητο.Και πάντως η αξιοποίησή της
συνεπάγεται επενδύσεις δημιουργικού χαρακτήρα τις οποίες δεν φαίνεται
ως χώρα ικανή να συλλάβει και να πραγματοποιήσει.
Δεύτερον,διότι η έννοια της παράδοσης,εφόσον δεν αναφέρεται στη
δημιουργία καθεαυτήν αποβαίνει παράγοντας οπισθοδρόμησης ή
στασιμότητας.Για την Αμερική λ.χ.,το θέμα της παράδοσης είναι άρηκτα
συνυφασμένο με τις πρωτοποριακές της επιδόσεις στην τεχνολογία,τις
επιστήμες,τον πολιτισμό.
Με λίγα λόγια,η Ελλάδα στην νέα εποχή οφείλει πρωταρχικά να
ανασυνταχθεί και να παρέμβει δημιουργικά ως κατεξοχήν φορές του
πολιτισμού:Στις τέχνες,στις επιστήμες,στα δημιουργήματα αλλά και στις
εκδοχές για τη δημιουργία τις επιστήμες,την οικολογία.Για να γίνει
όμως αυτό προϋποτίθεται η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη και ο
"εκπολιτισμός" της πολιτικής ζώης.
Στον τομέα της ιδεολογίας και του πολιτισμού η αξιοποίηση του
επιχειρήματος της "ορθοδοξίας" θα μπορούσε να προσδώσει στη χώρα μια
αξιοπρόσεκτη επιροή σε ότι αφορά τις χώρες της ανατολικής
Ευρώπης.Πράγμα που θα την μετάβαλε σε αξιοπρόσεκτο παράγοντα για τη
Δύση και θα της επέτρεπε να οικοδομήσει μια σοβαρή οικονομική
διείσδυση στην Βαλκανική.Από οικονομική άποψη η περιοχή της Βαλκανικής
προσφέρεται για πρώτη φορά ,αφότου η Ελλάδα εισήλθε στην βιομηχανική
εποχή,για τη διεύρυνση του ζωτικού της χώρου.Τούτο σημαίνει ότι τόσο
το κράτος όσο και ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να αδράξουν τη
μοναδική αυτή ευκαιρία ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για τη
δημιουργία και ουσιαστικού ενός πέραν των συνόρων ζωτικού οικονομικού
και παραπέρα ποτικού και πολιτιστικού χώρου.Η ελληνική μειονότητα της
Αλβανίας ειδικότερα μπορεί να αποτελέσει τη βάση για μια ισχυρή
διείσδυδη και μόνιμη επηροή της Ελλάδας στη Βαλκανική αυτή
χώρα.Μπορεί,εφόσον παρθούν τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα,
οικονομικού και πολιτικού περιεχομένου.Η πολιτική της Τουρκίας στην
Κύπρο ίσως θα 'πρεπε να μελετηθεί προσεκτικά.
Στο ευρύτερο περιφερειακό πλαίσιο η χώρα θα μπορούσε να αναδειχθεί
σε ένα αδιαφιλονίκητο παράγοντα εφόσον θα εδείχνετο ικανή να
αξιοποιήσει τα παραδοσιακά της ερείσματα,όπως η ορθοδοξεία,τα
πατριαρχεία,ο εμπορικός της στόλος,οι ελληνικές κοινότητες κ.α.Τούτο
όμως προϋποθέτει τη διατύπωση μιας στρατηγικής για την ίδια τη χώρα
(ανάπτυξη,πολιτισμός κλπ.),για μια διείσδυση της (οικονομία,μέσα
μαζικής ενημέρωσης,πολιτικής κλπ.)στην ευρύτερη περιοχή.Αν η Ελλάδα
δεν αποβεί με την πολιτική της παράγον αναγκαίος για τις τρίτες χώρες
που έχουν επενδεδυμένα συμφέροντα στην περιοχή,η γεωγραφική της θέση
από παράγων ισχύος και επηροής θα γίνει μακροχρόνια δυσβάσταχτη
δουλεία.
Η Ελλάδα μέσα στις ευρύτερες διεθνείς ανακατατάξεις,που
περιγράφησαν ήδη,θα ήταν αναγκαίο να ξεπεράσει τον απόλυτο δυισμό ως
προς την ελληνική διασπορά και να τον αντιμετωπίσει κατά τρόπο ενιαίο
με τον πολιτειακό κορμό από πολιτική και πολιτιστική άποψη.Τούτο
σημαίνει βεβαίως ότι θα αναζητήσει νέους θεσμούς και αντιλήψεις ώστε
να υπάρξει η αναγκαία οργανωτική,λειτουργική και προοπτική
αποτελεσματικότητα.
Τέλος,στο μέτρο που η επιλογή της χώρας δεν μπορεί να είναι μια
αυτόνομη και μοναχική πορεία στον κόσμο ,η ένταξή της στην ΕΟΚ θα
πρέπει να κατατείνει στην ενίσχυση του ρόλου στο εσωτερικό της,στη
συμβολή της για τη διαμόρφωση των πολιτικών της και φυσικά στο ενγενεί
ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.Πρωταρχικά διότι οι όποιες πολιτισμικές και άλλες
ιδιαιτερότητες της Ελλάδας θα ενισχύονταν σημαντικά μέσω του
ευρωπαϊκού κεκτημένου.Συγχρόνως,διότι η Ελλάδα δεν μπορεί πια να
διανύσει μια πρωτότυπη και δημιουργική πολιτιστική πορεία όπως στο
παρελθόν.Και τέλος,επειδή το ευρωπαϊκό επιχείρημα θα επιδράσει
ευεργετικά για την πολλαπλάσιαστική διασφάλιση της ασφάλειας της
χώρας.
Αθήνα 1 1991
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου